“Przemienienie Pańskie” – obraz religijny Rafaela, który był jego ostatnim dziełem
Obraz "Przemienienie Pańskie" został zamówiony w 1517 r. przez kardynała Giulio de' Medici (1478-1534) (z florenckiej rodziny Medici), który wkrótce został papieżem Klemensem VII (1523-34), jako główna część ołtarza do francuskiej katedry w Narbonne (w konkurencji z "Wskrzeszeniem Łazarza" Sebastiano del Piombo), którego był arcybiskupem. To dzieło sztuki religijnej zostało niedokończone przez Rafaela, który zmarł, a zostało ukończone przez jego asystentów Giulio Romano (1499-1546) i Giovanniego Francesco Penni (1496-1536). W końcu kardynał zachował obraz w Rzymie i po wstąpieniu na Stolicę Piotrową w 1523 roku podarował go kościołowi San Pietro w Montorio w Rzymie. W 1774 roku nowy papież Pius VI (1775-99) kazał wykonać jego kopię z mozaiki i zainstalować ją w Bazylice św. Piotra. Sam obraz został splądrowany przez Napoleona w 1797 roku i przewieziony do Paryża, skąd został odzyskany w 1815 roku. Ostatnie ważne dzieło Rafaela i niewątpliwe arcydzieło włoskiego wysokiego renesansu, obecnie wisi w Pinacoteca Apostolica, jednym z Muzeów Watykańskich. W wyniku gruntownej renowacji przeprowadzonej w 1977 roku przez watykańskich ekspertów od konserwacji renesansowa paleta kolorów Rafaela jest teraz w pełni widoczna, a obraz odzyskał swój nieskazitelny blask. Renowacja rozwiała również wszelkie utrzymujące się wątpliwości co do twórcy obrazu. Choć niedokończone, było to w całości dzieło Rafaela.
Kompozycja "Przemienienia Pańskiego" Rafaela
Obraz ten, który jest znaczącym wkładem w renesans w Rzymie, ilustruje podwójną ludzką i boską naturę Chrystusa. Górna część przedstawia Przemienienie Chrystusa w otoczeniu Mojżesza i Eliasza na górze Tabor, około 15 kilometrów na południowy wschód od Nazaretu, jak zapisano w Ewangelii św. Marka Starego Testamentu (9:2-13). Dolna część ilustruje Cud Opętanego (Epileptyka) chłopca, który następuje bezpośrednio po Przemienieniu (zob. np. Mk 9:19). W Biblii Jezus uzdrawia chłopca, aby zademonstrować moc wiary i modlitwy. Wykorzystując kontrasty światła i ruchu między dwiema scenami, Raphael łączy oba te biblijne epizody w jeden, spektakularny i dramatyczny obraz. Co więcej, liczne studia przygotowawcze Rafaela i jego asystentów, a także analiza rentgenowska zmian dokonanych w obrazie, pokazują, jak bardzo dopracowany jest to kawałek "disegno".
W górnej części "Przemienienia" Chrystus unosi się w chmurach nad wzgórzem, otoczony przez Mojżesza i Eliasza. Pod nimi, oślepieni i rozciągnięci na ziemi, leżą jego uczniowie.
Postać unoszącego się Jezusa jest zarówno wskazywana, jak i wielbiona gestami tłumu w dolnej części, co w ten sposób spaja dwie połowy dzieła. Tyle że, w przeciwieństwie do blasku "Przemienienia", dolny obraz naznaczony jest ciemnością, a także konsternacją apostołów, którzy nie są w stanie wyleczyć chorego chłopca. Tymczasem ekspresyjne gesty cielesne i szkliste, otwarte oczy chłopca ujawniają okropne skutki jego stanu. Wysiłki Rafaela, by uchwycić choroby fizyczne i psychiczne za pomocą mistrzowskiej techniki malarskiej, są wyraźnie widoczne zarówno na tej figurze, jak i w jego opisie emocjonalnego zaangażowania rodziców chłopca i innych osób postronnych.
Wpływ dzieła "Przemienienie Pańskie"
Z drugiej strony można by powiedzieć, że sam emocjonalizm, który sprawia, że dzieło to jest tak postępowe (można powiedzieć, że jest to tendencja do malarstwa manierystycznego) koliduje do pewnego stopnia z charakterystycznym dla Rafaela stylem spokojnego wdzięku i harmonii równowagi, ucieleśnionym na przykład w pracy "Szkoła Ateńska" (1509-13, Stanza della Segnatura, Watykan), a także w innych dziełach Rafaela. Bez względu na to, który styl jest najbardziej zasadniczy i pomimo nieznacznego spadku mody w obecnym okresie ekspresjonizmu, Rafael pozostaje bez wątpienia jednym z najlepszych artystów wszechczasów.
Rafael jest postrzegany jako najważniejszy malarz renesansowy początku XVI wieku. Jego słynne obrazy religijne (w tym pełne wdzięku Madonny, portrety i malowidła ścienne) odznaczają się formalną przejrzystością i głęboko odczuwaną siłą wyrazu. Jego wyjątkowy styl był szanowany i naśladowany przez kolejne pokolenia.
Czytaj nasz blog tutaj.