Postaci i wydarzenia nowotestamentowe w sztuce chrześcijańskiej
Od II wieku Nowy Testament jest źródłem inspiracji dla artystów parających się wszystkimi rodzajami sztuki, od najbardziej manierowych sztuk pięknych po najwykwintniejsze sztuki dekoracyjne. Nowy Testament jest zbiorem 27 ksiąg o życiu Chrystusa i wczesnym chrześcijaństwie, napisanych po grecku (ok. 50-150 n.e.) przez różnych pisarzy, którzy byli albo żydowskimi uczniami (lub obserwatorami) Jezusa z Nazaretu. Składa się on z: (1) Ewangelii (co znaczy "dobra nowina"). Są to cztery narracyjne wersje życia i nauk Jezusa napisane przez ewangelistów Mateusza, Marka, Łukasza i Jana.
Zawierają one esencję chrześcijańskiego objawienia i ogłaszają "dobrą nowinę" o odkupieniu ludzkości; (2) Dzieje Apostolskie. Opis działalności Apostołów we wczesnym Kościele, skomponowany podobno przez tego samego pisarza, co Ewangelia Łukasza; (3) Listy. Około 21 listów (m.in. do Rzymian, Koryntian, Efezjan), napisanych przez różnych autorów, dotyczących różnych spraw doktrynalnych i wytycznych chrześcijańskich; (4) Księga Objawienia. Składa się na to wiele proroctw o końcu świata i ma charakter eschatologiczny (dotyczy przeznaczenia świata i ludzkości).
W epoce wczesnego chrześcijaństwa Ewangelie były czasami przedstawiane jako cztery rzeki płynące z tronującego Chrystusa (np. mozaika absydy w kościele San Vitale w Rawennie) lub jako zwoje (np. mozaika w Galli Placydii w mauzoleum w Rawennie). Najwcześniejsze ilustrowane teksty ewangeliczne to Ewangelie Garima (390-660, Klasztor Garima, Etiopia) i Ewangelie Rabbula (586, Biblioteka Laurentian, Florencja), obie prawdopodobnie napisane i namalowane w klasztorze na Bliskim Wschodzie w Cesarstwie Bizantyńskim.
Najważniejszym motywem artystycznym Nowego Testamentu jest niewątpliwie Życie Chrystusa, na które składa się cały ciąg wydarzeń, z których wszystkie zostały wielokrotnie uwiecznione w malarstwie kościelnym i monumentalnym malarstwie olejnym, a także w snycerce, a także w rzeźbie reliefowej zwłaszcza w epoce romańskiej i gotyckiej.
Sceny z życia Maryi Dziewicy
Po Życiu i Naukach Chrystusa kolejnym najważniejszym tematem Nowego Testamentu jest Życie Najświętszej Maryi Panny (Madonny). Był to temat bardzo ważny zwłaszcza w katolickiej sztuce kontrreformacyjnej w XVI i XVII wieku. Cykle narracyjne obrazujące Życie Dziewicy zaczęły pojawiać się po raz pierwszy we Włoszech około 450 roku (np. mozaiki w Łuku Triumfalnym w bazylice Santa Maria Maggiore w Rzymie).
Inne motywy maryjne były stałym elementem rzeźby portalowej we Francji, ponieważ wiele głównych średniowiecznych katedr posiadało Portal Dziewiczy, przedstawiający sceny z jej życia zazwyczaj w reliefowej kamiennej rzeźbie. Protorenesansowe malowidła ścienne, takie jak te autorstwa Cimabue w górnym kościele św. Franciszka z Asyżu (1280-83). W szczególności praca Giotta w kaplicy Arena (Padwa, Włochy), która reprezentuje ostateczny cykl obrazkowy Najświętszej Maryi Panny.
Śmierć i Wniebowzięcie
Koniec XV wieku był złotym wiekiem dla późnogotyckiej rzeźby w drewnie, podczas której wyrzeźbiono wiele przepięknych rzeźbionych ołtarzy, często przedstawiających Matkę Boską. Dzieła te obejmują: Śmierć Marii, Ołtarz Mariacki (1477-89, Kraków) Wita Stwosza; Ołtarz Dziewicy (ok. 1470, Muzeum Starożytności, Rouen); Tablica pasyjna (ok.1483, Musee National du Moyen Age, Paryż); oraz Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny (1495-99, środkowy panel Ołtarza Creglingen, Herrgottskirche, Creglingen) autorstwa Tilmana Riemenschneidera.
Czytaj nasz blog tutaj.
