“Nawrócenie w drodze do Damaszku” – obraz religijny Caravaggia zanurzony w naturalizmie
Powszechnie uważany za jednego z najlepszych artystów wszechczasów, Caravaggio słynie z wprowadzenia rewolucyjnego stylu zwanego naturalizmem, który stanowił całkowite zerwanie z manieryzmem i przyćmił nawet klasycyzm Annibale Carracciego (1560-1609). Jego arcydzieła dla kaplicy Contarellich pomogły mu zdobyć dodatkowe zamówienia, takie jak "Ukrzyżowanie Świętego Piotra" (1601) i "Nawrócenie w drodze do Damaszku" (1601) na kościół Santa Maria del Popolo. W ciągu 5 lat jego obrazy religijne uznano za najbardziej ekscytujące w Rzymie. Jego naturalistyczny styl znakomicie odpowiadał potrzebom katolickiej sztuki kontrreformacyjnej (jak ją określił Sobór Trydencki), ale niektóre z nich zostały uznane przez bardziej konserwatywne władze kościelne za zbyt wulgarne, w wyniku czego zostały one odrzucone, ale miało to niewielki wpływ na jego reputację, a wszelkie odrzucone prace były natychmiast rozchwytywane przez kolekcjonerów sztuki i innych artystów. Niestety jego gwałtowny temperament doprowadził do dobrowolnego wygnania w ostatnich latach jego życia, ale pomimo jego śmierci w wieku zaledwie 38 lat, "karawagizm" przetrwał przez całe stulecie, wpływając na niektórych z czołowych włoskich artystów baroku, w tym Artemisia Gentileschi (1593-1656), a także na dawnych mistrzów, takich jak Jusepe Ribera (1591-1652) i Francisco Zurbaran (1598-1664).
"Nawrócenie w drodze do Damaszku" było jednym z dwóch obrazów religijnych zleconych przez prałata Tiberio Cerasiego (1544-1601), skarbnika papieża Klemensa VIII (panującego 1592-1605) do swojej kaplicy w kościele Santa Maria del Popolo w Rzymie. Możliwe, że zlecenie dla Caravaggia zapewnił jego nowy patron, włoski bankier i kolekcjoner sztuki Marchese Vincenzo Giustiniani (1564-1637). Drugim obrazem było "Ukrzyżowanie Świętego Piotra". Dzieła te (które do dziś wiszą w kaplicy) były wersjami drugimi, ponieważ pierwsze wersje Caravaggia zostały odrzucone przez zleceniodawców. Pierwsza wersja "Nawrócenia", znajdująca się obecnie w kolekcji Odescalchi, była jaśniejszym manierystycznym obrazem, znacznie bardziej konwencjonalnym niż druga wersja.
Scena jest pozbawiona wszelkich niepotrzebnych elementów i detali. Z udziałem tylko konia, stajennego i upadłego Szawła (później św. Pawła) Caravaggio tworzy tajemniczo zaciemnione tło, aby zwrócić uwagę na moment religijnego przebudzenia Szawła.
Główna postać leży w dramatycznej pozie na pierwszym planie obrazu (w rzeczywistości wkracza w przestrzeń widza), z wyciągniętymi w szoku ramionami. Właśnie zobaczył wizję Chrystusa i został oślepiony niebiańskim światłem. O boskiej naturze jego doświadczenia świadczą zamknięte oczy św. Pawła, sztywne ramiona i nieustające promienie nadciągające z nieba.
Scena jest pozbawiona wszelkich rozrywek - z udziałem tylko konia, stajennego i upadłego Paula - a Caravaggio tworzy tajemniczo zaciemnione tło, aby zwrócić uwagę na moment religijnej ekstazy Paula.
Główny aktor leży w dramatycznej pozie na pierwszym planie obrazu (w rzeczywistości wkracza w przestrzeń widza), z wyciągniętymi w szoku ramionami. Właśnie zobaczył wizję Chrystusa i został oślepiony niebiańskim światłem. O boskiej naturze jego doświadczenia świadczą zamknięte oczy św. Pawła, sztywne ramiona i nieustające oświecenie z nieba.
Tymczasem miecz i płaszcz Pawła są namacalnym przypomnieniem jego dawnej tożsamości jako Szawła, prześladowcy chrześcijan. Płaszcz przywołuje obraz pieluszek Dzieciątka Jezus i(wraz z koniem i bezradnością Pawła) potwierdza, że jesteśmy świadkami potężnej duchowejprzemiany i nawrócenia.
Co ciekawe ani stajenny, ani koń zdają się nie zauważać duchowego przebudzenia Pawła. Główną rolą konia, który zajmuje więcej miejsca na zdjęciu niż cokolwiek innego, jest wywołanie poczucia napięcia z odwróconym kopytem unoszącym się w powietrzu, jakby chciał uderzyć nowo nawróconego Paula, podczas gdy stajenny koncentruje się na trzymaniu wodzy, aby koń nie pokiereszował Pawła.
Jak zawsze Caravaggio demonstruje swoje mistrzostwo w "chiaroscuro" (cieniowaniu, które nadaje figurom pełności), a także tenebryzm, dramatyczne użycie cienia i światła, aby skupić uwagę widza na kluczowych obszarach obrazu. Po jego śmierci te elementy malarskie stały się znakiem rozpoznawczym karawagizmu i inspirowały artystów w całej Europie.
Czytaj nasz blog tutaj.