“Madonna z Dzieciątkiem i świętymi” – obraz religijny Belliniego na ołtarzu
Piękny i wysublimowany ołtarz z obrazem Bellinego "Madonna z Dzieciątkiem i świętymi" (św. Piotrem, Łucją, Katarzyną i Hieronimem) jest jednym z najwspanialszych dzieł weneckiego kunsztu budowania ołtarzy w XVI wieku. Podobnie jak majestatyczne "Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny" Tycjana (1516-18) w kościele św. Marii Gloriosa dei Frari, jest to jeden z malejącej liczby ołtarzy, które wciąż znajdują się na miejscu w mieście. Bellini był odpowiedzialny za dużą liczbę obrazów religijnych przedstawiających Matkę Boską z Dzieciątkiem, z których ponad 60 zachowało się do dziś. Różnice w odcieniach kolorystycznych, jakie pojawiają się na obrazie, sugerują wpływ Giorgione (1477-1510), natomiast iluzjonistyczna przestrzeń architektoniczna wywodzi się z praktyki renesansu florenckiego (czego wczesnym przykładem jest technika jaką wykonano "Trójcę Świętą" (1428) autorstwa Masaccio), a drobiazgowość wywodzi się z uznania Belliniego dla sztuki renesansu niderlandzkiego (czego przykładem jest praca Jan van Eyck i innych) Ten obraz religijny jest ważny, ponieważ ilustruje mistrzostwo Belliniego w "kategorii" Madonna z Dzieciątkiem.
Ołtarz przedstawia niszę architektoniczną z kopułowym sufitem, w której na tronie siedzą Madonna z Dzieciątkiem, otoczona przez św. Piotra Apostoła, św. Katarzynę Aleksandryjską, św. Łucję, św. Hieronima, a także muzykującego anioła siedzącego pośrodku. Ten rodzaj obrazu (święci i aniołowie skupieni wokół Madonny na tronie) znany jest jako "święta rozmowa" ("sacra conversazione") - forma sztuki chrześcijańskiej zapoczątkowana przez Giotta (1267-1337) i jego naśladowców, ale właściwie ustanowiona w okresie renesansu we Florencji przez takich jak Fra Angelico (1400-55), Fra Filippo Lippi (1406-69) i Domenico Veneziano (1410-61). Konwencję opanowali Piero della Francesca (1420-92) i Raphael (1483-1520), ale przede wszystkim Giovanni Bellini, którego obrazy "sacra conversazione" charakteryzują się nieco bardziej medytacyjnymi i oderwanymi postaciami świętych, o czym świadczą te w "Madonnie z Dzieciątkiem i świętymi".
Struktura kompozycyjno-architektoniczna jest podobna do wcześniejszych dzieł Belliniego, takich jak Ołtarz San Giobbe (1487, Galeria Akademii Weneckiej), ale zawiera kilka nowych motywów, w tym otwory ozdobione pejzażem, prawdopodobnie inspirowane "Dziewicą z Dzieciątkiem na tronie" (1500, British Royal Collection) autorstwa Alvise Vivariniego (ok.1442-1503). Bellini umieścił postacie w absydzie z bocznymi otworami, aby światło wpadające na obraz wyglądało bardziej jak światło dzienne. Renesansowa paleta kolorów Belliniego (w szczególności bogato zabarwione szaty) i użycie światła przypominają nastrój i styl Giorgione.
Kompozycja i ikonografia
Postacie Matki Boskiej i świętych są narysowane żywo, choć zachowana jest ich godność i indywidualne cechy, a także prosta symetria. Końcowym rezultatem jest zgrupowanie pięciu postaci i Dzieciątka Jezus, z których wszystkie wydają się niezależne, ale są w pełni świadome boskiej obecności.
Bellini oparł swoją kompozycję na popularnym w sztuce renesansu standardowym ugrupowaniu piramid, umieszczając na szczycie piramidy najważniejsze postacie (Dziewicę z Dzieciątkiem). Pozostałe postacie, z których żadna nie żyła w tym samym czasie co inne, mają wyraźne cechy rozpoznawcze. Po prawej stronie św. Piotr (I w.), ubrany w niebiesko-pomarańczowe szaty, trzymający klucze do królestwa. Obok niego stoi św. Katarzyna Aleksandryjska (IV wiek), wyraźnie rozpoznawalna jako męczennica ze względu na trzymaną przez nią gałązkę palmową. Złamane drewniane koło, które widać u jej boku, nawiązuje do pierwszej nieudanej próby zabicia jej, po której została ścięta. Następna w kolejce jest św. Łucja (IV wiek), znana z zaślepienia z powodu swojej wiary, która trzyma miskę z dwojgiem oczu. Po lewej stronie znajduje się św. Hieronim (V w.), odpowiedzialny za łacińską wersję Pisma Świętego, ukazany podczas czytania.
Czytaj nasz blog tutaj.