“Madonna Sykstyńska” – obraz religijny Rafaela, który oczarował świat
To dzieło sztuki sakralnej (I arcydzieło malarstwa renesansowego) autorstwa mistrza Rafaela, było ostatnią z jego Madonn i jednym z ostatnich obrazów, które sam wykonał. Zostało ono zamówione przez papieża Juliusza II i zainstalowane na głównym ołtarzu kościoła opactwa benedyktynów w San Sisto (św. Sykstus) w Piacenzy. Pierwotnie jednak miało być ozdobą grobowca Juliusza II, a wizerunek papieża Sykstusa I (po prawej stronie obrazu) został namalowany, ponieważ był on patronem rodu Juliusza, rodziny Della Rovere. Podobno dzieło to podarowane przez mnichów z San Sisto królowi Saksonii Augustowi III (1696-1763), w 1754 r. zostało przeniesione do jego stolicy - Drezna. W 1855 r. zostałoono zainstalowane we własnym pomieszczeniu w Nowym Muzeum Królewskim (Neues Konigliches Muzeum). W 1946 r., po II wojnie światowej, przeniesiono je do Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie, a w 1955 r. powróciło ono do Niemiec. Uznawane przez historyków za jeden z najwspanialszych obrazów religijnych włoskiego renesansu, mieści się ono obecnie w Gemaldegalerie Alte Meister w Dreźnie.
Kompozycja "Madonny Sykstyńskiej" Rafaela
To boskie dzieło renesansowej sztuki charakteryzuje harmonijny, zrównoważony układ, odrobina iluzjonizmu i retoryka kościelna. U góry Madonna trzyma Dzieciątko Jezus. Niżej po prawej stronie św. Sykstus pokornie spogląda na nią, wskazując lewą ręką na wierne zgromadzenie. W tym akcie mediacji między niebiańską Madonną a ziemską płaszczyzną widza przyłącza się do niego stojąca naprzeciwko św. Barbara (której relikwie były czczone w kościele San Sisto), która przygląda się tej scenie, spoglądając w dół. U dołu obrazu przedstawiono dwa malownicze uskrzydlone cherubiny spoczywające na łokciach, wpatrujące się z roztargnieniem w trzy postacie nad nimi. Po prawej stronie papieska tiara byłego papieża Sykstusa I spoczywa na ramie obrazu, stanowiąc rodzaj pomostu między przestrzenią rzeczywistą a malarską.
Trzy główne postacie (Dziewica, św. Sykstus i św. Barbara) zamieszkują wyimaginowaną przestrzeń, otoczoną ciężkimi zasłonami, które rozsunięto, ukazując niebiańską scenę. Umieszczeni w zwykłym trójkątnym układzie stoją na podłożu z chmur, patrząc w dół na zbór kościelny, który ma się zebrać poniżej.
Oprócz sprytnego iluzjonizmu zastosowanegow dziele jest ono przykładem kilku innych aspektów wyjątkowych umiejętności Raphaela jako jednego z najlepszych artystów renesansu. Po pierwsze, układ figur jest wyjątkowo zrównoważony. Zjednoczone gestami i pozami trio cieszy się całkowicie harmonijną relacją obrazową, radośnie zajmując swoją indywidualną przestrzeń. Po drugie, proporcje twarzy Dziewicy, Dzieciątka Jezus, św. Barbary i słynnych cherubinów obliczone są na estetyczny wygląd: cecha ta jest wzmocniona przez umiejętne oddanie odcieni ciała przez i użycie światłocienia. Po trzecie, należy zwrócić uwagę na realistyczną perspektywę, czyli "głębię", którą tworzy w obrazie, częściowo poprzez wtargnięcie cherubinów w rzeczywistą przestrzeń widza, a częściowo poprzez trójkątny układ postaci, dzięki czemu Madonnaumieszczona jest w pewnej odległości od ram, tworząc iluzję głębi w płaszczyźnie obrazu. Po czwarte, warte uwagi jest wirtuozowskie przedstawienie wirującej draperii, które pomaga skierować wzrok widza na kompozycję, jednocześnie wzmacniając ogólny realistyczny charakter sceny. Po piąte renesansowa paleta barw Rafaela również pomaga skierować uwagę widza, a także dodaje ciepła i bogactwa kompozycji.
Rafael
Rafael był artystą najbardziej podobnym do Fidiasza (ok. 490-430 p.n.e.), ateńskiego rzeźbiarza i kierownika artystycznego budowy Partenonu. Grecy mówili, że ci ostatni nic nie wymyślili, raczej doprowadzili każdy rodzaj sztuki wymyślony przez poprzedników do takiego stopnia doskonałości, że osiągnęli czystą i doskonałą harmonię. Te słowa "czysta i doskonała harmonia" dokładnie wyrażają to, co Rafael wniósł do renesansu w Rzymie, a także we Florencji i Urbino. Jego freski w salach Rafaela (takie jak "Szkoła Ateńska" (1509)) i jego kompozycje na tradycyjny temat Dziewicy z Dzieciątkiem wydawały mu się niezwykle nowatorskie dla jego współczesnych i tylko uświęcona tradycją chwała mistrza nie pozwala nam teraz dostrzec ich oryginalności. Wzniosłość, którą Michał Anioł osiągnął dzięki zapałowi i pasji, Rafał osiągnął dzięki równowadze inteligencji i wrażliwości.
Czytaj nasz blog tutaj.