“Gody w Kanie Galilejskiej” - obraz religijny namalowany przez Veronese

05/13/2022

Zaliczany do czołowych starych mistrzów malarstwa manierystycznego, Paolo Veronese jest znany w szczególności ze swoich ogromnych scen bankietowych, takich jak: "Wieczerza w Emaus" (1560), "Gody w Kanie Galilejskiej" (1563), "Uczta w Domu Szymona" (1570- 2, Galeria Sabauda, Turyn), "Wieczerza w Domu Grzegorza Wielkiego" (1572, Monte Berico, Vicenza) i "Uczta w Domu Lewiego" (1573). Te duże obrazy dekoracyjne (współczesne wersje starych obrazów "telero" lub "scuola") dały Veronese wiele możliwości zademonstrowania jego wirtuozowskiego stylu w malowaniu postaci, a także użyciu koloru, i uczyniły go jednym z wielkich współtwórców weneckiego malarstwa XVI wieku. W późniejszym okresie udało mu się połączyć kolorystykę Tycjana z monumentalnymi formami stosowanymi w Rzymie, tworząc wystawny styl malarski, ozdobiony olśniewającymi kostiumami i kolorem. "Gody w Kanie Galilejskiej" jest jego wielkim arcydziełem sztuki biblijnej i prawdopodobnie jednym z najbardziej "nowoczesnych" obrazów religijnych "cinquecento". Ogromne dzieło (około 6.7 X 9.8 metra) zlecono w 1562 r., by wstawić je w refektarzu zaprojektowanym przez Andreę Palladio (1508-1580) w klasztorze benedyktynów na wyspie San Giorgio Maggiore w Wenecji. Wynagrodzenie artysty wynosiło 324 dukaty plus wyżywienie i zakwaterowanie plus beczka wina. Z pomocą swojego brata, Benedetto Caliari (1538-98), Veronese ukończył wielki obraz w piętnaście miesięcy.

Motyw biblijny obrazu

Temat tego obrazu religijnego oparty jest na biblijnej historii opowiedzianej w Ewangelii św. Jana (J 2,1-11), dotyczącej ślubu w Kanie Galilejskiej, w którym uczestniczyli Maryja, Jezus i jego uczniowie. Pod koniec uczty weselnej, gdy wino zaczyna się kończyć, Jezus prosi o napełnienie kamiennych dzbanów wodą, którą następnie przemienia w wino. Ten epizod (pierwszy z siedmiu znaków w Ewangelii Jana, świadczących o boskiej naturze Jezusa) jest zwiastunem Eucharystii. Był to popularny temat we włoskim renesansie i w epoce manierystycznej: słynne wersje tego tematu to: "Wesele w Kanie" (1305, Kaplica Scrovegni) autorstwa Giotta, "Wesele w Kanie" (1561, Basilica di Santa Maria della Salute) Tintoretta; "Wesele w Kanie" (1566, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie) Giorgio Vasariego. Jednak w przeciwieństwie do większości konwencjonalnych interpretacji, Veronese przeniósł historię biblijną do bardziej nowoczesnej scenerii typowo ekstrawaganckiego weneckiego wesela.

Analiza "Godów w Kanie Galilejskiej" Veronese

Obraz religijny "Gody w Kanie Galilejskiej" Veronese łączy w sobie elementy kilku różnych stylów, dostosowując wenecką filozofię "colorito" Tycjana do kompozycyjnego "disegno" wysokiego renesansu, którego przykładem są dzieła Leonarda, Rafaela i Michała Anioła. Do tego dodał jedną lub dwie cechy manieryzmu, a także szereg cech alegorycznych i symbolicznych.

Na treść obrazu składa się również złożona mieszanka sacrum i profanum, religijna i świecka, teatralna i przyziemna, europejska i wschodnia. Przedstawiony w wielkim stylu współczesnego społeczeństwa weneckiego bankiet, odbywa się na dziedzińcu otoczonym kolumnami doryckimi i korynckimi i otoczony jest niską balustradą. W oddali widać arkadową wieżę, zaprojektowaną przez urodzonego w Padwie architekta Andreę Palladio. Na pierwszym planie grupa muzyków gra na różnych lutniach i instrumentach smyczkowych. Wśród muzycznych postaci jest czterech wielkich malarzy Wenecji: sam Veronese (ubrany na biało, grający na altówce da gamba), Jacopo Bassano (na flecie), Tintoretto (skrzypce) i Tycjan (ubrany na czerwono, grający na wiolonczeli).

Gody w Kanie Galilejskiej - Veronese

Przy stole weselnym (wszyscy czekają na wino, które zostanie podane do deserowego dania) znajdują się Państwo Młodzi (usiedli po prawej stronie stołu), Jezus Chrystus (środek stołu), w otoczeniu Maryi i Apostołów, wraz z oszałamiającą gamą członków rodziny królewskiej, szlachty, urzędników, sług i innych, reprezentujących przekrój społeczeństwa weneckiego i ubranych na różne sposoby w stroje biblijne, weneckie lub orientalne oraz przyozdobionych wspaniałymi fryzurami i drogą biżuterią. W "Godach w Kanie Galilejskiej" pojawia się wiele postaci historycznych, w tym cesarz Karol V, Eleonora z Austrii, Franciszek I z Francji, Maria I z Anglii, Sulejman Wspaniały, Vittoria Colonna, Giulia Gonzaga, kardynał Polak i Sokollu Mehmet Pasa. W sumie przedstawiono około 130 unikalnych postaci.

Szczegółowość obrazu jest wręcz oszałamiająca. Nad Jezusem, na podwyższonym chodniku po drugiej stronie balustrady, rzeźnik kroi mięso; podczas gdy tragarz (po lewej) przybywa z kolejnymi zapasami. U podnóża obrazu bosy służący (po lewej) nalewa czerwone wino z dużej, ozdobnej beczki do dzbanka. Za służącym, sprawdzającym zawartość kieliszka z winem, stoi Benedetto Caliari (brat Veronese). Czarnoskóry, służący (z prawej) podaje panu młodemu kieliszek wina, a za nim krasnolud trzyma jasnozieloną papugę. Należy też zwrócić uwagę na szczegóły sztućców i naczyń ułożonych na stole (na przykład każde nakrycie składa się z serwetki, noża i widelca). Widoczny jest też mały brązowo-biały pies stojący na stole na prawo od Benedetto Caliari, a także jeszcze jeden pies (u góry po prawej) wystawiający nos przez balustradę i kot (po lewej) bawiący się na jego grzbiecie po lewej.

Symbolika

Obraz religijny "Gody w Kanie Galilejskiej" zawiera bogactwo symboliki. Całe dzieło na przykład symbolizuje wzajemne oddziaływanie ziemskiej przyjemności i ludzkiej śmiertelności. Za balustradą, nad postacią Jezusa uśmiercane jest zwierzę, aluzja do zbliżającej się ofiary Jezusa jako Baranka Bożego (nawiązanie to wspiera pies żujący kość u stóp obrazu). Tymczasem na prawo od Jezusa Najświętsza Maryja Panna składa dłonie, co symbolizować kielich, w którym będzie młode wino, czyli krew Chrystusa. Ponadto przed muzykami ustawiona jest klepsydra, co stanowi standardowe nawiązanie do przemijania ziemskich przyjemności, a także do ludzkiej próżności.

Podczas gdy znaczna część tego wspaniałego dzieła sztuki chrześcijańskiej jest poświęcona wyrażaniu radości życia, a także osiągnięć i wspaniałości Republiki Weneckiej, Veronese stara się umieścić Jezusa w centrum uwagi. W rzeczywistości Chrystus z aureolą nie tylko zajmuje pierwsze miejsce w centralnej części stołu bankietowego, ale jest jedyną postacią na całym płótnie, która patrzy bezpośrednio na widza.

Renesansowa paleta kolorów Veronese w ogromnym stopniu podkreśla potęgę i wielkość tego obrazu oraz wzmacnia nakreślenie i scharakteryzowanie postaci. Jego świetliste kolory to niezwykle drogi błękit "lapis lazuli", importowany wzdłuż Jedwabnego Szlaku z kopalni w Afganistanie, jak również żółto-pomarańczowe, płonące czerwienie i niebiesko-zielone "verdigris". Dzięki niedawnemu 3-letniemu programowi renowacji w Luwrze wiele odcieni odzyskało swój pierwotny blask. Nieprzypadkowo sam Peter Paul Rubens (1577-1640), największy malarz kolorysta epoki barokowego malarstwa, posiadał szereg obrazów Veronese, które trzymał w swojej pracowni.

Odbiór dzieła

Interpretacja biblijnej historii Wesela w Kanie przez Veronese wywołała ogromny skandal wśród weneckiego społeczeństwa. Jego nacisk na hedonistyczne aspekty uczty weselnej, kosztem pobożnych aspektów tej okazji, był sprzeczny z religijną wrażliwością XVI-wiecznej Republiki Weneckiej. Niezrażony kontrowersją Veronese stworzył równie kontrowersyjną "Ostatnią Wieczerzę" (1573), która tak obrażała "popularny gust", że trybunał inkwizycyjny nakazał mu wprowadzić szereg zmian. Odmówił i po prostu zmienił tytuł obrazu na "Uczta w domu Lewiego" (1573, Galeria Akademii Weneckiej).

Czytaj nasz blog tutaj.