“Chrystus ukrzyżowany” - obraz religijny namalowany przez Velazqueza
Velazquez zyskał reputację jednego z najlepszych malarzy portretowych w Hiszpanii, stając się oficjalnym malarzem Filipa IV (panującego w latach 1621-40) i ostatecznie największym przedstawicielem hiszpańskiego malarstwa okresu baroku. Jednak pomimo faktu, że sztuka religijna była szczególnie ważna w Hiszpanii (kraju, którego rządząca monarchia szczyciła się tym, że jest głównym sponsorem katolickiej sztuki kontrreformacyjnej) Velazquez namalował stosunkowo niewiele godnych uwagi obrazów religijnych. Zamiast tego malował świat, który widział wokół siebie, specjalizując się w sztuce portretowej, malarstwie rodzajowym ("bodegones") i malarstwie historycznym, którym parał się od czasu do czasu. Jak na ironię, biorąc pod uwagę niedostatek obrazów religijnych namalowanych przez Caravaggia (1571-1610), znanego przede wszystkim ze swojej sztuki biblijnej, wykonanej w agresywnie realistycznym stylu, to właśnie on wywarł największy wpływ na Velazqueza i jego obrazy religijne. Velazquez był również pod silnym wpływem idei włoskiego renesansu kultywowanych przez jego sewilskiego nauczyciela Francisco Pacheco (1564-1644). Oprócz "Chrystusa ukrzyżowanego" do jego najlepszych obrazów barokowych należą: "Sprzedawca wody z Sewilli" (1618-22), "Poddanie Bredy" (1635), "Portret papieża Innocentego X" (1650), "Wenus z lustrem" (1647-51) i "Panny dworskie" (1656).
Analiza obrazu "Chrystus ukrzyżowany" Velazque
Ten niezwykle mocny obraz Jezusa na krzyżu został namalowany w okresie twórczym, który nastąpił po pierwszej stymulującej podróży Velazqueza do Włoch (1629-31). W przeciwieństwie do innych aktów męskich, które pojawiły się na obrazach, takich jak "Kuźnia Wolkana" (1530-1, Prado, Madryt) i "Szata Józefa" (1630, Klasztor San Lorenzo de El Escorial), jego Chrystus na krzyżu jest martwym lub umierającym ciałem, któremu nie towarzyszą inne elementy narracyjne poza samym krzyżem. Mimo to artyście udaje się nadać dziełu wielką godność i spokój ducha.
Uważana za zamówienie dla zakrystii klasztoru San Placido, surowa postać ukrzyżowanego Chrystusa składa się z czterech gwoździ, złączonych stóp i pozornie wspartych na małej drewnianej półce, która pozwala ramionom tworzyć subtelną krzywiznę zamiast trójkąta. Głowę wieńczy aureola, a twarz spoczywa na klatce piersiowej, dzięki czemu możemy dostrzec jego rysy. Jego proste włosy opadają na lewą stronę twarzy, a ich dalszą drogę wyznacza krew kapiąca z rany w lewym boku.
Obraz jest niezwykle autobiograficzny w tym sensie, że ilustruje wszystkie główne wpływy w malarstwie Velazqueza. Przede wszystkim przypomina dewocyjny ton i ikonografię obrazów, które przyswoił sobie w pierwszych latach pobytu w Sewilli pod panowaniem Francisco Pacheco, aktywnego członka hiszpańskiej inkwizycji. Po drugie, odzwierciedla jego umiejętności malowania figur, które nabył w Hiszpanii podczas studiowania hiszpańskich artystów renesansu, a także we Włoszech zapoznając się ze sztuką starożytną, sztuką renesansu w Rzymie i Wenecji oraz podziwiając obrazy religijne Caravaggia, będą w Rzymie i Neapolu.
Wpływ klasycyzmu w tym dziele uwidacznia się w ogólnym spokoju ciała i jego wyidealizowanej postawie. Wpływ karawagizmu jest widoczny w dramatycznym tenebryzmie, który skupia całą uwagę na bladym ciele Chrystusa.
Dzieło nie ma wprawdzie charakterystycznego dla malarstwa barokowego dramatyzmu, który można znaleźć na takich obrazach religijnych, jak "Ukrzyżowanie Świętego Piotra" (1601), czy "Zdjęcie z krzyża" (Rubens) (1612-14). Zamiast tego posiada monumentalną "rzeźbiarską" jakość, która ją podnosi, zgodnie z duchowością tematu. Kompozycja jest niezwykle prosta, ale z wyraźnym kontrastem między białym ciałem a ciemnym tłem, jest też naturalizm w sposobie, w jaki głowa Chrystusa opada na jego pierś. Splątane włosy są namalowane z "luźnością", który Velazquez widział i podziwiał z pierwszej ręki na przykładach malarstwa weneckiego, zwłaszcza Tycjana.
Czytaj nasz blog tutaj.